สรุป Options, Futures, and Other Derivatives – เขียนโดย John C. Hull

📌 ทำไมหนังสือเล่มนี้ถึงสำคัญ?

ในโลกของการเงิน "อนุพันธ์" (Derivatives) เป็นหนึ่งในเครื่องมือที่ทรงพลังที่สุด

• ใช้ป้องกันความเสี่ยง (Hedging)

• ใช้เก็งกำไร (Speculation)

• ใช้สร้างกลยุทธ์ทางการเงินที่ซับซ้อน

และถ้าคุณต้องการเข้าใจ "Options, Futures, Swaps, และ Derivatives อื่น ๆ" ในระดับลึก หนังสือของ John C. Hull คือ ตำราหลักของ Wall Street, Hedge Funds, และนักคณิตศาสตร์การเงินทั่วโลก

=====================================

📌 Part 1: อะไรคือ "อนุพันธ์" (Derivatives)?

Derivatives คือ สัญญาทางการเงินที่มูลค่าของมันขึ้นอยู่กับสินทรัพย์อื่น (เช่น หุ้น, ดัชนี, อัตราดอกเบี้ย, หรือสินค้าโภคภัณฑ์)

🎯 ตัวอย่างอนุพันธ์ที่สำคัญ

1. Options – สิทธิ์ในการซื้อหรือขายสินทรัพย์ในอนาคต

2. Futures & Forwards – สัญญาซื้อขายล่วงหน้าที่ต้องมีการดำเนินการจริง

3. Swaps – การแลกเปลี่ยนอัตราดอกเบี้ยหรือสกุลเงิน

4. Exotic Derivatives – อนุพันธ์ที่มีโครงสร้างซับซ้อน เช่น Barrier Options และ Asian Options

🔍 อธิบายเพิ่มเติม:

คำว่า "อนุพันธ์" มาจากแนวคิดที่ว่ามูลค่าของสัญญาเหล่านี้ "derived" (อนุพันธ์) มาจากสินทรัพย์อ้างอิงอื่น ๆ เหมือนกับการที่คำในภาษามีรากศัพท์ อนุพันธ์ทางการเงินก็มี "สินทรัพย์อ้างอิง" (underlying asset) เป็นรากฐาน

อนุพันธ์เกิดขึ้นครั้งแรกในประวัติศาสตร์เมื่อประมาณ 4,000 ปีที่แล้วในเมโสโปเตเมีย เมื่อพ่อค้าทำสัญญาล่วงหน้าสำหรับการส่งมอบสินค้า ต่อมาในศตวรรษที่ 17 ตลาดอนุพันธ์ดอกทิวลิปในประเทศเนเธอร์แลนด์เป็นตัวอย่างที่ชัดเจนของการใช้สัญญาล่วงหน้า แต่การพัฒนาทางคณิตศาสตร์ในช่วงทศวรรษ 1970 โดยเฉพาะ Black-Scholes Model ได้ปฏิวัติวงการและนำไปสู่การเติบโตอย่างมหาศาลของตลาดอนุพันธ์

=====================================

📌 Part 2: Futures และ Forwards – เครื่องมือที่ขับเคลื่อนตลาดโลก

"อนุพันธ์ประเภทนี้เปรียบเหมือนสัญญารับประกันราคาล่วงหน้า"

🔹 Futures Contracts คืออะไร?

Futures เป็นสัญญามาตรฐานที่ซื้อขายในตลาดแลกเปลี่ยน เช่น CME, NYMEX, และ ICE

• ใช้เก็งกำไรหรือป้องกันความเสี่ยงจากราคาสินค้าโภคภัณฑ์และอัตราดอกเบี้ย

• มี Margin Requirements และต้องปรับ Mark-to-Market ทุกวัน

🎯 ตัวอย่าง: สมมติว่า

• คุณเป็นโรงงานผลิตกาแฟ และต้องการล็อกต้นทุนเมล็ดกาแฟที่ 200 บาท/กก.

• คุณซื้อ Futures Contract ที่ล็อกราคานี้ไว้

• หากราคากาแฟขึ้นไป 250 บาท/กก. คุณยังจ่ายที่ 200 บาทเท่านั้น

🔹 Forwards ต่างจาก Futures ยังไง?

• Forwards เป็น สัญญาแบบเจรจาโดยตรง (OTC – Over-the-Counter)

• ไม่มีมาตรฐานตายตัว

• ไม่มีการ Mark-to-Market ทุกวัน

📌 Key Takeaway: Futures เหมาะกับนักเก็งกำไร ส่วน Forwards เหมาะกับธุรกิจที่ต้องการความยืดหยุ่น

🔍 อธิบายเพิ่มเติม:

Futures Contracts มีประวัติศาสตร์ยาวนานโดยเริ่มต้นอย่างเป็นทางการในศตวรรษที่ 19 ที่ Chicago Board of Trade (CBOT) ซึ่งถูกก่อตั้งในปี 1848 เพื่อมาตรฐานการซื้อขายธัญพืชล่วงหน้า ความสำเร็จของตลาดนี้นำไปสู่การพัฒนา Futures ในสินค้าโภคภัณฑ์อื่น ๆ และต่อมาขยายไปสู่สินทรัพย์ทางการเงิน

กลไกสำคัญของ Futures คือระบบ Margin และ Mark-to-Market ซึ่งเป็นนวัตกรรมทางการเงินที่ช่วยลดความเสี่ยงในการผิดนัดชำระ:

1. Initial Margin - เงินประกันเริ่มต้น (มักประมาณ 5-15% ของมูลค่าสัญญา)

2. Variation Margin - การปรับมูลค่าบัญชีตามราคาตลาดทุกวัน

3. Maintenance Margin - ระดับขั้นต่ำที่ต้องรักษาไว้ หากต่ำกว่านี้จะเกิด Margin Call

Forwards ในทางกลับกัน มีความเสี่ยงด้านคู่สัญญา (counterparty risk) สูงกว่า แต่มีความยืดหยุ่นในการออกแบบเงื่อนไขที่เหมาะกับความต้องการเฉพาะ เช่น ระยะเวลา ปริมาณ และคุณภาพของสินค้าที่ส่งมอบ

=====================================

📌 Part 3: Options – เครื่องมือเปลี่ยนโลกการลงทุน

🔹 Call & Put Options คืออะไร?

Options คือสัญญาที่ให้สิทธิ์ (แต่ไม่ใช่ข้อผูกมัด) ในการซื้อหรือขายสินทรัพย์

• Call Option: สิทธิ์ในการซื้อ (Bullish)

• Put Option: สิทธิ์ในการขาย (Bearish)

🎯 ตัวอย่าง:

• คุณซื้อตั๋วคอนเสิร์ตในราคา 1,500 บาท

• ถ้าตั๋วราคาพุ่งไป 3,000 บาท คุณได้กำไร (เหมือน Call Option)

• ถ้าตั๋วราคาตกเหลือ 500 บาท คุณไม่จำเป็นต้องใช้สิทธิ์ (ขาดทุนแค่ค่าตั๋ว)

📌 Key Takeaway: Options ช่วยให้คุณ จำกัดขาดทุน แต่มีโอกาสทำกำไรแบบไม่จำกัด

🔍 อธิบายเพิ่มเติม:

Options มีความพิเศษตรงที่เป็นสัญญาที่ไม่สมมาตร (asymmetric contract) ผู้ซื้อ Option มีสิทธิ์แต่ไม่มีหน้าที่ ขณะที่ผู้ขาย (Writer) มีหน้าที่แต่ไม่มีสิทธิ์ ความไม่สมมาตรนี้ทำให้ Options มีโปรไฟล์ความเสี่ยง/ผลตอบแทนที่น่าสนใจ

Options แบ่งตามรูปแบบการใช้สิทธิ์เป็น 2 ประเภทหลัก:

1. European Options - ใช้สิทธิ์ได้เฉพาะวันหมดอายุเท่านั้น

2. American Options - ใช้สิทธิ์ได้ตลอดอายุของสัญญา

นอกจากนี้ ยังมีพารามิเตอร์สำคัญที่เรียกว่า "The Greeks" ซึ่งวัดความอ่อนไหวของราคา Option ต่อปัจจัยต่าง ๆ:

• Delta (Δ) - ความอ่อนไหวต่อการเปลี่ยนแปลงของราคาสินทรัพย์อ้างอิง

• Gamma (Γ) - อัตราการเปลี่ยนแปลงของ Delta

• Theta (Θ) - ความอ่อนไหวต่อเวลาที่ผ่านไป (time decay)

• Vega (ν) - ความอ่อนไหวต่อความผันผวน

• Rho (ρ) - ความอ่อนไหวต่ออัตราดอกเบี้ย

The Greeks เป็นเครื่องมือสำคัญสำหรับการบริหารความเสี่ยงของพอร์ตโฟลิโอ Options และถูกใช้อย่างแพร่หลายโดย Market Makers และ Hedge Funds

=====================================

📌 Part 4: การกำหนดราคา Options – Black-Scholes Model

🔹 สูตรของ Black-Scholes Model

Call Option Price (C) = S₀N(d₁) - Xe⁻ʳᵀN(d₂)

โดยที่

d₁ = [ln(S₀/X) + (r + σ²/2)T]/(σ√T)

d₂ = d₁ - σ√T

📌 ความสำคัญของโมเดลนี้:

• ช่วยคำนวณมูลค่าของ Options

• ใช้ Risk-Neutral Measure ทำให้การกำหนดราคาแม่นยำขึ้น

• เป็นพื้นฐานของ Exotic Derivatives เช่น Barrier Options และ Asian Options

🔍 อธิบายเพิ่มเติม:

Black-Scholes Model คิดค้นโดย Fischer Black, Myron Scholes และ Robert Merton ในปี 1973 เป็นการค้นพบที่ปฏิวัติวงการการเงินจนทำให้ Scholes และ Merton ได้รับรางวัลโนเบลเศรษฐศาสตร์ในปี 1997 (Black เสียชีวิตไปก่อนจึงไม่ได้รับรางวัลร่วม)

ในสูตรข้างต้น:

• S₀ คือราคาปัจจุบันของสินทรัพย์อ้างอิง

• X คือราคาใช้สิทธิ์ (Strike Price)

• r คืออัตราดอกเบี้ยปลอดความเสี่ยง

• T คือเวลาที่เหลือจนถึงวันหมดอายุ (ในหน่วยปี)

• σ คือความผันผวน (Volatility) ของสินทรัพย์อ้างอิง

• N(.) คือฟังก์ชันการแจกแจงปกติสะสม (Cumulative Normal Distribution Function)

ความท้าทายหลักในการใช้โมเดลนี้คือการประมาณค่า "Implied Volatility" ซึ่งเป็นค่าความผันผวนที่ตลาดคาดการณ์ในอนาคต มันไม่ใช่ค่าที่สังเกตได้โดยตรงแต่ต้องคำนวณย้อนกลับจากราคา Option ในตลาด

อย่างไรก็ตาม Black-Scholes Model มีข้อจำกัดหลายประการที่นักลงทุนต้องตระหนัก:

1. สมมติให้ความผันผวนคงที่ (ในความเป็นจริงมันเปลี่ยนแปลงตลอดเวลา)

2. ไม่คำนึงถึงต้นทุนธุรกรรมและภาษี

3. สมมติให้ราคาสินทรัพย์อ้างอิงเคลื่อนไหวแบบต่อเนื่อง (ไม่มีการกระโดด)

ด้วยเหตุนี้ จึงมีการพัฒนาโมเดลขั้นสูงอื่น ๆ เช่น Heston Model และ SABR Model เพื่อแก้ไขข้อจำกัดเหล่านี้

=====================================

📌 Part 5: Swaps – การแลกเปลี่ยนอัตราดอกเบี้ยและค่าเงิน

"Swaps เป็นเหมือนการแลกเปลี่ยนดอกเบี้ยหรือสกุลเงินระหว่างสองฝ่าย"

🔹 Interest Rate Swaps

บริษัท A และ B อาจแลกเปลี่ยนอัตราดอกเบี้ยกันเพื่อบริหารต้นทุน

• A มีเงินกู้แบบ Fixed Rate

• B มีเงินกู้แบบ Floating Rate

• พวกเขาสามารถ Swap ดอกเบี้ยกันได้ เพื่อให้ทั้งสองฝ่ายได้อัตราที่ดีกว่า

📌 Swaps สำคัญกับตลาดตราสารหนี้ เพราะช่วยให้บริษัทสามารถลดต้นทุนทางการเงินได้

🔍 อธิบายเพิ่มเติม:

Swaps เป็นอนุพันธ์ประเภท Over-the-Counter (OTC) ที่มีมูลค่าตลาดใหญ่ที่สุดในโลก คิดเป็นประมาณ 80% ของมูลค่าตลาดอนุพันธ์ทั้งหมด ตลาด Interest Rate Swaps มีมูลค่าสูงถึงประมาณ 450 ล้านล้านดอลลาร์สหรัฐ

นอกจาก Interest Rate Swaps แล้ว ยังมี Swaps ประเภทอื่น ๆ ที่สำคัญ:

1. Currency Swaps - แลกเปลี่ยนกระแสเงินสดในสกุลเงินที่แตกต่างกัน ช่วยให้บริษัทบริหารความเสี่ยงจากอัตราแลกเปลี่ยน

2. Credit Default Swaps (CDS) - เป็นประกันความเสี่ยงจากการผิดนัดชำระหนี้ ผู้ซื้อ CDS จ่ายเบี้ยประกันเพื่อได้รับการชดเชยหากเกิดเหตุการณ์ผิดนัดชำระ

3. Total Return Swaps - แลกเปลี่ยนผลตอบแทนทั้งหมดของสินทรัพย์กับอัตราดอกเบี้ยคงที่หรือลอยตัว

4. Commodity Swaps - แลกเปลี่ยนราคาคงที่กับราคาลอยตัวของสินค้าโภคภัณฑ์

การประเมินมูลค่า Swaps ใช้หลักการของ Discounted Cash Flow โดยหักลบมูลค่าปัจจุบันของกระแสเงินสดที่จะได้รับในอนาคตกับมูลค่าปัจจุบันของกระแสเงินสดที่ต้องจ่าย

วิกฤตการเงินปี 2008 เผยให้เห็นความเสี่ยงของตลาด Swaps ที่ไม่มีการกำกับดูแลอย่างเพียงพอ โดยเฉพาะ Credit Default Swaps ซึ่งมีบทบาทสำคัญในการล่มสลายของ Lehman Brothers และวิกฤต AIG ส่งผลให้เกิดการปฏิรูปการกำกับดูแลตลาด OTC Derivatives ทั่วโลก

=====================================

📌 Part 6: การประยุกต์ใช้อนุพันธ์ในโลกจริง

🎯 1. การป้องกันความเสี่ยง (Hedging)

• บริษัทน้ำมันใช้ Futures เพื่อล็อกราคาน้ำมัน

• ธนาคารใช้ Swaps เพื่อปรับโครงสร้างหนี้

🎯 2. การเก็งกำไร (Speculation)

• เทรดเดอร์ใช้ Options เพื่อทำกำไรจากการเคลื่อนไหวของตลาด

🎯 3. การบริหารพอร์ตโฟลิโอ (Portfolio Management)

• Hedge Funds ใช้ Exotic Options สร้างกลยุทธ์ลงทุนที่ซับซ้อน

🔍 อธิบายเพิ่มเติม:

แม้ว่าอนุพันธ์มักจะถูกมองว่าซับซ้อนและมีความเสี่ยงสูง แต่ในความเป็นจริงแล้วเครื่องมือเหล่านี้ช่วยลดความเสี่ยงและเพิ่มประสิทธิภาพของระบบการเงินได้อย่างมาก ตัวอย่างการใช้งานที่น่าสนใจ:

กรณีศึกษา: Southwest Airlines และการ Hedge ราคาน้ำมัน

Southwest Airlines เป็นตัวอย่างที่น่าสนใจของการใช้อนุพันธ์เพื่อการป้องกันความเสี่ยง ในช่วงปี 2000-2008 สายการบินนี้ล็อกราคาน้ำมันไว้ล่วงหน้าผ่าน Futures และ Options ในขณะที่ราคาน้ำมันพุ่งสูงขึ้นอย่างมาก สายการบินคู่แข่งซึ่งไม่ได้ทำ Hedging ประสบปัญหาต้นทุนพุ่งสูง แต่ Southwest สามารถรักษาต้นทุนให้ต่ำกว่าตลาดได้ถึง 25-30% ช่วยให้บริษัทมีกำไรในขณะที่คู่แข่งขาดทุน

กลยุทธ์ Options ยอดนิยม

นักลงทุนมืออาชีพใช้กลยุทธ์ Options หลากหลายรูปแบบ:

1. Covered Call - ถือครองหุ้นและขาย Call Option เพื่อสร้างรายได้เพิ่มเติม

2. Protective Put - ถือครองหุ้นและซื้อ Put Option เพื่อป้องกันการขาดทุน

3. Bull Spread - ใช้ Options สองตัวเพื่อทำกำไรจากการที่ราคาหุ้นขึ้น แต่จำกัดทั้งกำไรและขาดทุน

4. Iron Condor - กลยุทธ์ที่ทำกำไรเมื่อตลาดเคลื่อนไหวในกรอบแคบ ๆ

Exotic Derivatives ในโลกจริง

นอกจากอนุพันธ์พื้นฐาน ยังมีอนุพันธ์แบบซับซ้อน (Exotic) ที่ถูกใช้ในตลาดการเงินเฉพาะทาง:

• Weather Derivatives - ใช้ป้องกันความเสี่ยงจากสภาพอากาศ เช่น บริษัทพลังงานป้องกันความเสี่ยงจากอุณหภูมิที่ผิดปกติ

• Catastrophe Bonds - พันธบัตรที่ผลตอบแทนขึ้นอยู่กับการเกิดภัยพิบัติธรรมชาติ

• Longevity Swaps - ใช้โดยกองทุนบำเหญ็จบำนาญเพื่อป้องกันความเสี่ยงจากการที่ผู้เกษียณมีอายุยืนยาวกว่าที่คาดการณ์

=====================================

📌 สรุป: หนังสือเล่มนี้เปลี่ยนแปลงโลกการเงินอย่างไร?

✅ เป็นตำราแม่บทของ Derivatives และใช้สอนในมหาวิทยาลัยระดับโลก
✅ อธิบายแนวคิดพื้นฐานของ Futures, Options, Swaps และ Exotic Derivatives
✅ ให้แนวทางการใช้อนุพันธ์เพื่อ Hedging, Speculation และ Portfolio Management

.

.

#SuccessStrategies

บทความโดย Pond Apiwat Atichat เจ้าของเพจ SuccessStrategies